Gerçek sıklık bilinmiyor çünkü başağrısı olanların hepsi Doktora başvurmuyor.
USA da kadınların %18.2 si, erkeklerin %6.5 i migrenli. Migren Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre en fazla işgücü kaybına yol açan tıbbi sorunlardan.. USA da yıllık maliyet 13 milyar dolar. Tüm hastane başvurularının %4 ü başağrısı.
Ülkemizde 1997 yılında yapılan bir araştırmada 15-55 yaş arası grupda migren sıklığı %16.4, (kadın %22, erkek %11) , gerilim tipi başağrısı sıklığı ise %30 olarak bulunuyor. Kişi başına yıllık 12.2 günişgücü kaybı; bütçeye 440 milyon dolar ek yük getiriyor
Başağrısı tarihi:
-İÖ 7000 : Andropolojik veriler: Trepanasyon (Başağrısı ve Epilepside kötü ruhları çıkarmak için) İS 1700 yıllarında hala öneren hekimler var. İÖ 3000 yıllarında yazılı kaynaklar İÖ 2500 yıllarında Mısır papirüslerinde reçetelere rastlanıyor.
-İÖ 400 yıllarında Hipokrat migreni tanımlamış. Plato ve Galen de migren ile ilgilenmiş. Hemicrania olarak bu dönemde isimlendirilmiş. İS 2. yy da Kapadokyalı Areteaus migrenin klasik tanımını yapmış.
-Modern çağda pek çok araştırmacı katkıda bulunmuş. Gowers, Eulenberg ve Wolf başlıca bilimadamları .
Beyin ağrısız bir organ; Ağrı beyni besleyen büyük atar ve toplardamarlardan, beyin zarlarından kaynaklanıyor. Beyin çevresinde ise sinüsler , dişler, gözler, kulaklar, burun,ense ve sırt kaslarından ağrı kaynaklanır. İnflamasyon, traksiyon, kompresyon , malign infiltrasyon ağrıya yol açar.
Başağrısı vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilecek ağrılar gibi altta yatan bir hastalığın belirtisi olabileceği gibi gerilim tipi başağrısı yada migren örneklerindeki gibi sadece başağrısı ile seyreden bir rahatsızlık da olabilir. Doğru tanı ve tedavi için doğru ve sistematik bir sınıflama gereklidir.
Bugün için kabul edilen sınıflama 1988 de Uluslararası başağrısı topluluğunun oluşturduğu ve 2004 de revize edilerek düzenlenen sınıflama. Başağrıları 14 ana başlıkta inceleniyor;
-- Sekonder başağrıları:
e-Baş ve/veya ense travmasına bağlı başağrıları;
f-Kraniyal yada boyun damar tutulumuna bağlı başağrıları: SAK, AVM, Beyin damar tıkanıklıkları, beyin kanamaları, dev hücreli arterit, venöz tromboz
g-Nonvasküler , noninfeksiyöz intrakraniyal hastalığa bağlı başağrıları; Tümörler, hidrosefaliler (Sabah kalkınca başağrısı olur ve valsalva ile kötüleşir), düşük basınç başağrısı ( Başağrısı yatınca geçer, ayağa kalktıktan bir süre sonra ortaya çıkar. Neden BOS kaçağı) ,Pseudotümör serebri (Sabah uyanınca ortaya çıkan başağrıları, Görme bozuklukları)
Tüm beyin tümörlerinin %50 sinde başağrısı olur. Bu açıdan özellikle bulantı kusmanın eşlik etmesi önemli. Çocuklarda ani bulantısız kusmalar görülebilir.
h-İnfeksiyona bağlı başağrıları; Menenjitlerde ortaya çıkan başağrıları
Bunun yanısıra ayrı bir madde genel infeksiyonlar sırasında ortaya çıkan başağrıları
ı-Madde kullanımı veya bırakılması ile ilişkili başağrıları
i-Homeostaz bozukluğuna bağlı başağrıları; Hiperkarbi , obstrüktif apnede sabah başağrıları, hipoksi, diyaliz
j-Baş, ense, göz, kulak, burun, sinüs, dişler ve ağız içi yapılardaki değişikliklere bağlı k-başağrıları;
Göz: Glokom. Hipermetropide başağrısı olur ancak myopide beklenmez.
Akut pürülan rinosinüzitte ağrı olur. Kronik sinüzitte ağrı olmaz.
Temporomandibüler eklem hastalıkları:
Servikal kemik kireçlenmeleri vs: Nadiren başağrısı yapar. Sabah uyanınca ortaya çıkan ağrı aktiviteler ile zaman içinde azalır.
l-Psikiyatrik bozukluklara bağlı başağrıları
m-Kraniyal nevraljiler ve fasiyal ağrıların santral nedenleri
n- Diğer
Warning signs:
-Sabah uyandığınızda ağrı daha kötü ise yada gecenin bir saatinde başağrısı ile uyanıyorsanız.
-Ağrı başın pozisyon değiştirmesi ile şiddetleniyorda veya öksürmek aksırmak ile çok şiddetleniyorsa, migren veya sistemik bir hastalık ile açıklanamayan bulantı ve kusma varsa
-Ağrı alışık olduğunuz biçimden farklılaşıyorsa; şekil değiştiriyorsa,
-Nöbet , ateş, şuur bozuklukları ağrıya eşlik ediyorsa
-Ağrılar ilerleyici karakter gösteriyorsa
-Nörolojik muayene anormallikleri varsa
SAK da çok şiddetli ağrı
-50 yaşın üzerinde ortaya çıkan ağrılar yada çocuklarda görülen ağrılar.
-Ağrı tedaviye yanıt vermiyor ise.
-Kanser hastasında ortaya çıkan ağrılar
-Kafa travması sonrası görülen ağrılar
--Primer başağrıları:
a-Migren: 21 alt grubu var. Siklik kusma, familyal – sporadik hemiplejik migren, abdominal migren, çocukluk çağı benign paroksismal vertigosu, baziler migren, alternan çocukluk çağı hemiplejileri , başağrısız aura gibi.
%90 40 yaşına dek atak , çoğunlukla adolesan döneminde ilk atak olur.
Güvenilir biyolojik marker olmadığı için tanı başağrısının özelliklerine göre konur.
Prodromal dönemde; Enerji eksikliği, isteksizlik, iştahsızlık veya iştah artışı, depresyon tatlılara karşı aşırı istek, yorgunluk, bitkinlik ve halsizlik ile kendisini gösterir.
Aura: %15 zigzaglar içeren görme alanı defektleri, ışıklı görme alanında kayıplar. 20-60 dakika içinde ağrı başlar.2. sıklıktaki aura paresteziler. Diğerleri; afazi, motor kayıplar, disfrenilerdir. Alis harikalar diyarı; Lewis Carrol ın metamorfopsisi olduğu iddia edilmiş.
Tek taraflı, zonklayıcı, bulantı kusmalı 4-72 saat süreli, foto-fonofobinin eşlik ettiği baş hareketleri ile artan ve günlük aktiviteyi engelleyen başağrıları.
2 si varsa %93 olasılıkla migren:
1- günlük işleri engelleyen karakterde başağrısı
2-Bulantı ve midede rahatsızlık hissi
3- Ağrı sırasında ışık veya sese karşı hassasiyet.
Genetik geçiş sözkonusu ; ebeveynlerden birisinde varsa çocuklarda olasılık %50, ikisindede varsa %75olasılıkla migren çocuklarda ortaya çıkar.
Başağrısız migren aurası, retinal migren, baziler migren, oftalmoplejik migren , migren komplikasyonları.
Migrende ilaç tedavisi dışında ne tür önlemler alabiliriz?
1- Stresinizi azaltın demek anlamsız . Ayrıca migrenliler migreni olmayanlara göre daha stresli kişiler değiller , strese karşı defans mekanizmaları yetersiz olabilir.
2-Sigarayı bırakın ve alkol alımını azaltın.
3- Kafein içeren gıdaların alımını kısıtlayın.
4- Uzun süre aç kalmayın, öğün atlamayın.
5-Düzenli uyku uyuyun.
6- Düzenli egzersiz yapın.
7-Monosodyum glutamat ve aspartat ve nitrat gibi koruyucu maddeleri içeren gıdalardan (çoğunlukla konserve ) kaçının.
8- Kırmızı şarap, çikolata, fermente gıdalar eski peynirler sık tetikleyiciler arasında.
9-Bazı hastaların atakları ise güçlü-ağır kokular ile prezante olur.
Tedavi: Atak tedavisi ve koruyucu tedavi olarak ayrılır.
Koruyucu olarak beta blokerler, antidepresanlar, antikonvülsanlar, kalsiyum kanal blokerleri kullanılıyor.
10-Kadın migren hastaları Sigara içiyorlarsa ve oral kontraseptif kullanıyorlarda beyin damar tıkanma riskleri genel popülasyona göre 5-6 kez artıyor.
b-Gerilim tipi başağrısı: Hemen herkezde yaşam stresleri, yoğun çalışma temposu, sinirlenmekle ortaya çıkan ağrılardırlar. Künt karakterde çoğunlukla migrene göre daha hafif, bulantı-kusmasız ve foto-fonofobisiz ağrılardırlar. Haftalar sürebilir. Gerilim hem kas gerimi artışı hemde psikolojik gerilimi ifade eder. Kafa ense ve çene kaslarının sürekli kasılmasına bağlı görülürler. Depresyon önemli bir faktördür. Konsantrasyon güçlüğü, gerginlik, sinirlilik, uyku bozuklukları sıklıkla bu abaşğrısına eşlik eder.
c-Cluster ve diğer trigeminal otonomik sefaljiler; Kronik paroksismal hemikraniya
d-Diğer primer başağrısı hastalıkları;
Öksürük başağrısı; Valsalva induced başağrısı; Ağrı bilateral ve oksipitaldir. Nadiren 24 saati geçer. Erkeklerde sık ve ortalama yaş; 55. Cinsel aktivite ile ilgili başağrısı, İdiopatik saplanıcı başağrısı, Miksiyon başağrısı, Benign efor başağrısı: Zonklayıcı karakterde ve yavaş yavaş artar. 5 dakika-24 saat sürer. Yüksek basınç ve sıcakta yapılan egzersiz ile ilişkilidir. Soğukla tetiklenen başağrısı
Birkaç yanlışın düzeltilmesi ile sözlerimizi noktalayalım:
-Kronik sinüzit başağrısına nadiren yol açar; Başağrısı varsa neden çoğunlukla kronik sinüzit olamaz
-Beyin tümörleri başağrılarının çok seyrek nedenlerindendirler.
-Çok fazla ağrı kesici kullanımı başağrısını geçirmek şöyle dursun kendisi başağrısına yol açan en önemli nedenlerdendir.
-Hipertansiyon aynı şekilde nadiren başağrısına yol açar. Başağrısı varsa neden yüksek tansiyondan başka bir şeydir.
-Başağrısı tanısı çoğunlukla öykü ile konur.
-Korku ve tedirginlik ağrıyı kontrol etmeye yönelik beyin merkezlerini zayıflatarak ağrı duyusunu arttırır.
Comentários